Kiedy pomiędzy małżonkami pojawia się poważny kryzys i nie widzą oni możliwości kontynuowania wspólnego życia, muszą podjąć decyzję co dalej? Rozwód? Separacja? Co będzie lepsze? Co różni te dwie instytucje?
Pierwszą i najważniejszą różnicą pomiędzy rozwodem a separacją jest to, że separacja jest odwracalna, rozwód natomiast ma charakter nieodwracalny. Separacja jest to swego rodzaju przerwa w małżeństwie, która może służyć do podjęcia prób ratowania związku, lub która utwierdzi małżonków w przekonaniu, iż dalsze życie razem nie ma sensu. Separacja nie powoduje ustania małżeństwa, co za tym idzie małżonkowie w czasie jej trwania nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego.
Po rozwodzie można wrócić do poprzedniego nazwiska, separacja nie daje takiej możliwości. Małżonek, który zmienił nazwisko, może wciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego wrócić do poprzedniego nazwiska - wystarczy, że zgłosi się do Urzędu Stanu Cywilnego i zadeklaruje chęć zmiany. Po upływie trzech miesięcy powrót do poprzedniego nazwiska nadal jest możliwy, ale wniosek trzeba uzasadnić.
Przy separacji, jako że małżeństwo w dalszym ciągu istnieje, małżonkowie mają obowiązek wzajemnej pomocy jeżeli wymagają tego względy słuszności. Rozwód znosi taki obowiązek, a byli małżonkowie nie mają względem siebie żadnych zobowiązań.
Po rozwodzie małżonek, który znalazł się w niedostatku, może się domagać od drugiego alimentów, ale nie dłużej niż przez pięć lat, przy separacji nie ma ograniczenia czasowego. Nie istnieje górna kwota alimentów dla byłego lub będącego w separacji małżonka. Wszystko zależy od możliwości zarobkowych małżonka, który ma płacić alimenty, i poziom niedostatku drugiego.
W obu przypadkach, zarówno przy separacji jak i rozwodzie, ustaje ustawowa wspólność majątkowa, a małżonkowie nie dziedziczą po sobie.